2003: van protest naar aanvraag monumentenstatus
Ons oprichtingsjaar was een van de woeligste uit ons bestaan.
In 2003 namen de plannen van eigenaar Sibelco om de mijnsteenberg af te graven, meer concreet vorm. Omwonenden vreesden dat met de afgraving de cultuurhistorische buffer tussen de wijk Heksenberg en de ontgrondingen weg zou vallen. De hele wijk Heksenberg was gewend aan de ‘kolenberg’ waar, zij het illegaal, heerlijk gewandeld en geklommen kon worden. De avontuurlijke berg van de ONIV, vanaf waar treinen gevuld met steenkool over een lang talud naar het huidige station in Heerlen reden. Die berg moest blijven. Als een van de laatste nog overgebleven getuigen van het grootste industriële verleden waarin zoveel duizenden mensen werkzaam waren onder mensonterende en gevaarlijke omstandigheden.
Zo begon het.
Op de volgende vijf pagina’s vindt u een unieke selectie van de gebeurtenissen, met de originele teksten, televisie- en radioverslagen!
27-02-2003: ‘Mijnsteenberg niet afgraven’
Het gemeentebestuur van Heerlen blijft tegen de afgraving van de mijnsteenberg in Heksenberg. Eerder had Heerlen aangegeven over afgraving te willen nadenken, als ontgrondingbedrijf Sigrano met een aantrekkelijke toekomstige bestemming voor de steengroeve in de berg zou komen. Nu dat niet is gebeurd, vindt de gemeente dat de berg tot industrieel monument moet worden verklaard. Volgens de gemeente is het aanbod van Sigrano niet voldoende om de overlast en het verlies van de berg te compenseren.
Sigrano-directeur W. Lieben is verbaasd over het standpunt van de gemeente. ,,De gesprekken over toekomstige bestemmingen liepen nog. We waren nog volop in discussie met gemeente en omwonenden. Er liggen plannen voor een bedrijventerrein, een natuurgebied. Wij willen een weg aanleggen. Ik vind het voorbarig om die opties allemaal af te wijzen als ze nog niet concreet zijn.” Ook de bewoners van de wijk Heksenberg zijn fel tegen de afgraving van de berg.
Dat blijkt uit een enquête die de wijkraad vorige week heeft gehouden. Van de 325 uitgebrachte stemmen waren er 311 tegen. ,,Voor de bewoners is de natuurwaarde van de berg belangrijk. Bovendien betekent afgraven nog meer overlast voor ons. Nu hebben we al veel last van wagens met zand die door de wijk rijden. De berg ligt als het ware als een natuurlijke wal tussen de groeve en onze huizen’‘, vertelt W. Hollanders, voorzitter van de wijkraad Heksenberg/Pronsebroek. Sigrano heeft eerder al aangegeven dat het bedrijf binnenkort een vergunning om te gaan graven zal aanvragen bij de provincie. Dat is de instantie die daarover een uitspraak moet doen. Volgens Lieben zou het een ‘ramp’ zijn als de afgraving op termijn niet doorgaat. ,,Er zit een enorme hoeveelheid hoogwaardige mineralen in. Het zal een heel moeilijke weg zijn, maar die vergunning komt er.”
De gemeente Heerlen wil proberen de berg tot industrieel monument te laten verklaren. Het is de laatste mijnsteenberg die de stad heeft. Volgens de gemeente ligt een verzoek daarvoor al klaar. In Duitsland zijn de afgelopen tijd verschillende mijnsteenbergen opgeknapt. Heerlen wil een subsidie aanvragen die dat ook in Heksenberg mogelijk moet maken. Binnenkort zal de gemeenteraad het afgraven van de berg bespreken. Pas daarna vraagt Heerlen eventueel de monumentenvergunning aan.
09-04-2003: Sterke lobby Sigrano voor afgraving van steenberg Oranje IV
HEERLEN/MAASTRICHT – Sigrano Nederland voert een sterke lobby om toestemming te krijgen voor afgraving van de Heerlense mijnsteenberg Oranje Nassau IV. Omwonenden uit de wijk Heksenberg zijn daartegen, evenals het college van B en W. ?Maar ik ben niet gerust vanwege dat gelobby”, erkent wethouder R. de Wit (stadsontwikkeling). Ook de nabijgelegen buurt Heksenberg voelt de hete adem van Sigrano in de nek. ,,We hebben onlangs een enquête gehouden. 95 procent van de bewoners is tegen afgraving. Sigrano komt tijdens een buurtavond uitleg geven en hoopt daarna bij een nieuwe enquête op een betere uitslag”, zegt voorzitter W. Hollanders van de Wijkvereniging Heksenberg.
Een woordvoerder van Sigrano wil, in afwachting van die bijeenkomst, nog geen commentaar geven. De zandexploitant wil uit de veertig meter hoge steenberg 2,3 miljoen kubieke meter zilverzand winnen. Het gat zou gevuld moeten worden met licht vervuild mijnsteenafval, waarop een laag schone grond van één meter dik komt. Na sanering zou er een bedrijventerrein kunnen komen en een recreatieplas. De provincie moet uiteindelijk de knoop doorhakken. De Statenfractie van GroenLinks heeft kritiek op deelname van de provincie aan een werkgroep die de plannen van Sigrano nader bestudeert. Dit staat volgens de partij haaks op het feit dat de provincie uiteindelijk moet beslissen over de vergunningaanvraag voor de zandwinning. In de Heerlense gemeenteraad is de fractie van GroenLinks tegen. CDA en VVD lijken wel iets te zien in de plannen. Verantwoordelijk wethouder R. de Wit (SP) is allerminst gerust op een goede afloop. ,,Ik merk dat Sigrano bezig is met een sterke lobby. Ik hoor vanuit de raad dezelfde geluiden als in de tijd dat ik zelf nog raadslid was.’‘ Bovendien is ook De Wit benieuwd hoe de provincie zal beslissen. ,,Die werkgroep is inderdaad gericht op sanering. Als gemeente zijn wij geen sterke partij. De grond is niet van ons. En niet wij, maar de provincie, gaat over het verlenen van zo’n concessie.” Een woordvoerder van de provincie zegt dat deelname aan de werkgroep bedoeld is om zo efficiënt mogelijk te kunnen werken. ,,Een politiek besluit is nog niet genomen”, zegt hij.
Diverse factoren spelen daarbij een rol. Volgens het provinciaal delfstoffenplan is tot 2020 voorzien in de winning van zilverzand. Omdat het om bijzonder zand gaat, wil de provincie echter niet bij voorbaat nee zeggen. ,,Compensatie van flora en fauna is ook belangrijk. En natuurlijk de toekomstige bestemming van het terrein. Daar gaat in de eerste plaats de gemeente over.” De wijk Heksenberg vreest dat de gemeente uiteindelijk overstag gaat. Woordvoerder Hollanders legt uit waarom de buurt tegen de plannen is: ,,Dan verdwijnt de buffer tussen onze wijk en de groeve. Bovendien zal het gepaard gaat met jarenlange overlast van vrachtverkeer en stof. Nu al houdt Sigrano zich niet aan de afspraken. Vrachtwagens denderen door de wijk en de auto’s zijn vaak niet afgedekt, met het gevolg dat we overal in onze woningen zand tegenkomen.” Heksenberg zit volgens hem ook niet te wachten op een recreatieve functie van de groeve. ,,Dat trekt een hoop dagjesmensen. Dan krijgen we nog meer overlast.” Wethouder De Wit benadrukt dat het Heerlense college tegen verdere afgraving is en hoopt dat het gebied de status industrieel erfgoed krijgt. ,,Sigrano probeert druk te zetten door te zeggen dat ze het al tien hectare afgegraven gebied alleen willen afwerken als ze ook die nieuwe concessie krijgen. Dat vind ik ongepast voor een bedrijf dat al jarenlang overlast in de buurt veroorzaakt”, aldus De Wit.