2003: van protest naar aanvraag monumentenstatus
26 Juni 2003: Commissie stadsontwikkeling
In de commissievergadering Stadsontwikkeling is wederom geen beslissing genomen over de toekomst van de mijnsteenberg. Tot heden zijn al twee vergaderingen nodig geweest om duidelijkheid te scheppen in een mogelijke monumentstatus van de berg en het grotere plangebied op en rondom de Sigranogroeve. Vooral de recreatieve mogelijkheden van het concessiegebied zijn weer onderwerp van discussie, evenals de kosten en uitvoering van de berg als rijksmonument. En dat terwijl het college zich afgelopen dinsdag opnieuw uitgesproken heeft voor behoud van de mijnsteenberg.
Woordvoerder Stoop van Sigrano heeft nogmaals bepleit dat het bedrijf open staat om met de gemeente constructief mee te werken aan de herinrichting van (voormalige) afgravingsgebieden. Ook werd gereageerd op de kritiek van gemeente en burgers omtrent de overlast en het gevaar van kwartszand en kwartsmeel. Sigrano laat zich alles gelegen om belanghebbenden hierin tegemoet te komen.
Voor de wijkraad Heksenberg is, bij monde van Zerdoner, de maat vol. De huidige overlast wordt niet eens opgelost, laat staan als daar de afgraving van een mijnsteenberg bij komt. Ook werd uit het vooronderzoek van de GGD geciteerd waarin gezondheidsrisico’s weliswaar minimaal geacht worden, maar niet konden worden uitgesloten.
Kampermann van de stichting Behoud Mijnsteenberg wees op de voorbeelden uit Duitsland en België waar met succes combinaties gemaakt zijn van groene bergen en mijnhistorische waarde. Verder spreekt hij van ‘alarmfase rood’ nu Sigrano toestemming heeft voor het kappen van de bomen op de berg. Wat doet de gemeente, vraagt hij zich af.
In de presentatie van de stichting Behoud Brunssumerheide blijkt dat het grondwaterpeil te lijden heeft van de ontgrondingen en dat nieuwe kraters nog grotere wonden zullen slaan in het kwetsbare natuurmonument Brunssummerheide.
De heer Kappelhof sprak namens de voornoemde stichtingen de overheid toe. Delfstoffen zijn per definitie eindig en de vraag is wanneer vanuit maatschappelijk oogpunt de ontginningen een halt moet worden toegeroepen. Ook noemde hij de berg van ontegenzeggelijk belang voor de geschiedenis van Limburg en de mijnstreken in het bijzonder.
Een laatste inspreker, dhr van Kampen uit Heerlen sprak op persoonlijke titel van oneigenlijke argumenten die de stichtingen hanteren om de belangen van slechts een beperkte groep omwonenden van de mijnsteenberg te beschermen. Hij opteert voor afgraving van een onveilige berg en kiest voor, met grondwater gevulde kraters waar latere generaties hun voordeel kunnen doen.
Na het inspreekkwartier was het de beurt aan de fracties. De SP en Groen Links spraken zich onomwonden uit voor het behoud van de mijnsteenberg. De fracties van Leefbaar Heerlen en de Stadspartij twijfelen en VVD en CDA bleken niet erg onder de indruk voor een monumentenstatus van de berg. CDA en VVD spreken van grotere belangen die in ogenschouw genomen moesten worden dan enkel, zoals Savelsbergh van CDA opmerkt, die van een ‘zwarte bult’. PvdA hecht belang aan de berg en vindt zolang er overleg plaatsvindt over de toekomst van de berg, er in ieder geval geen velling van bomen zou mogen plaatsvinden. In de discussie die daarop volgt is helaas weinig terug te vinden van de argumenten van stichtingen en bewoners. Ook de 2500 handtekeningen voor behoud worden nauwelijks in de discussie in ogenschouw genomen. De mijnsteenberg als zodanig raakt steeds weer op de achtergrond van de discussie over het totale plangebied.
Namens het College sprak mevrouw de Wit (SP) de commissie toe en bracht duidelijk naar voren dat het College opteert voor een monumentenstatus van de mijnsteenberg. Voor de aanvraag hoeft geld geen belemmering te zijn. Verder vindt zij dat gezondheidsrisico’s niet in de discussie over de mijnsteenberg betrokken moeten worden. Volgens de Wit staat de deur naar Sigrano open. Constructief overleg over het plangebied is wel degelijk gewenst, maar wel zonder de mijnsteenberg als inzet. De Wit wil graag zo snel mogelijk naar een voorbescherming van de berg toe. Volgens haar is het ook niet zo dat met de aanvraag de berg al in aanmerking komt voor een monument. Ondanks het positieve advies van Rijksmonumentenzorg is goedkeuring van de monmentenstatus afhankelijk van vele belanghebbende partijen, zoals de Provincie en het Rijk zelf. Het College zal in ieder geval wel het Ministerie schriftelijk verzoeken om gedurende het verdergaande overleg een kapverbod aan Sigrano op te leggen voor alle bomen op de berg.
Er wordt nu verder toegewerkt naar een raadsbesluit. Daarin moet staan dat de raad zich uitspreekt voor behoud van berg en aanvragen monumentenstatus. Dat raadsvoorstel komt eerst weer in de commissie – dat wordt waarschijnlijk september en daarna in de raad. De strijd gaat dus gewoon weer verder.
27-08-2003: Mijnsteenberg voorgedragen als monument
Voor Nederlands enige in tact zijnde mijnsteenberg is de monumentenstatus aangevraagd. Het gaat om de mijnsteenberg van de Oranje Nassau IV in de Heerlense wijk Heksenberg. Nooit eerder is een berg voorgedragen als monument. Tot aan de mijnsluitingen in de jaren zeventig waren de oostelijke en westelijke mijnstreek bezaaid met mijnsteenbergen. Die ontstonden doordat de mijnen het onbruikbare materiaal dat ze uit de bodem haalden naast de ‘koel’ stortten. Door hun hoogte bepaalden die bergen vele jaren het landschap. Alleen die van de Oranje Nassau IV is na de mijnsluiting blijven staan en is bovendien gaaf gebleven.
Deze laatste, echte mijnsteenberg dreigt nu ook te verdwijnen. Het bedrijf Sigrano, dat al in de buurt van de berg actief is, wil het zilverzand winnen dat eronder ligt.
Volgens wethouder Riet de Wit kan de gemeente Heerlen weinig meer doen dan de monumentenstatus aanvragen ter bescherming van de berg. Regel is dat wanneer een aanvraag loopt, niets aan of met de berg mag gebeuren.
De mijnsteenberg verdient het om een monument te worden, zegt De Wit, omdat geen andere berg in tact is gebleven. ,,Dit de laatste en verdient bescherming uit cultuurhistorisch oogpunt.”
Bovendien is rond de berg een unieke combinatie bewaard gebleven. De mijn is verdwenen, maar de traditioneel naast de mijn gebouwde wijk (in dit geval Heksenberg) is er nog, net zoals het mijnspoor waarover de kolen vervoerd werden. Daar komt nog eens bij dat zich gedurende de laatste dertig jaar ‘een unieke flora en fauna’ op en rond de berg zich heeft ontwikkeld.
Of de mijnsteenberg een monument wordt, hangt af van Monumentenzorg. Daar moeten de medewerkers zich eerst over de vraag buigen of de berg een roerend of onroerend goed is. Volgens bestaande wetten komt alleen onroerend goed in aanmerking voor de status monument. (Bron: De Limburger)
06-09-2003: Aanvraag tot monument
Een actiegroep vraagt de monumentenstatus aan voor de mijnsteenberg van de Oranje Nassau IV in Heerlen. Dit omdat de gemeente volgens de Stichting Behoud Mijnsteenberg Oranje Nassau erg lang treuzelt met zo’n aanvraag. De gemeenteraad heeft ook na drie vergaderingen, nog geen beslissing genomen. Eergisteren besloot een raadscommissie dat er een hoorzitting komt over de mijnsteenberg. Daarin komen voor- en tegenstanders aan het woord.
Burgemeester en wethouders van Heerlen zijn voorstander van de monumentenstatus, maar stuiten op verzet binnen de gemeenteraad. De actiegroep, nu verenigd in de ‘Stichting Behoud Mijnsteenberg Oranje Nassau’ wil voorkomen dat het bedrijf Sigrano toestemming krijgt om de berg af te graven. Die wil dat omdat er kostbaar zilverzand in de grond zit. Acute afgraving van de mijnsteenberg dreigt echter niet. Sigrano heeft op dit moment geen ontgrondingsvergunning ingediend, aldus een woordvoerster van de Provincie Limburg gistermiddag.
Albert Kampermann van de Stichting Behoud Mijnsteenberg vindt dat de gemeenteraad haar verantwoordelijkheid ontloopt door niet te discussiëren over een eventuele monumentenstatus van de mijnsteenberg. ,,We staan met de rug tegen de muur. Daarom doen wij de aanvraag de deur uit.”
Verantwoordelijk wethouder Riet de Wit (SP) is blij met dit initiatief. Ze vindt het ook jammer dat politieke stellingname in de raad ontbreekt. ,,Hier spelen verschillende belangen. Een partij mag best de voorkeur geven aan het economisch belang van Sigrano. Maar zeg dat dan.”
Voor wethouder De Wit telt de cultuurhistorische waarde van de enige gaaf gebleven mijnsteenberg van Limburg zwaar. Die waarde is te groot om hem af te graven. ,,Er is al zo weinig bewaard gebleven van de mijnhistorie.”
12-09-2003: Sigrano laat Mijnsteenberg tot eind volgend jaar met rust
Zilverzandbedrijf Sigrano zal tot eind 2004 geen actie ondernemen op of onderaan de Mijnsteenberg in Heerlen. Dat heeft directeur Wil Lieben van het bedrijf bekendgemaakt.
Sigrano wil eerst het onderzoek van de gemeente afwachten naar de gevolgen van een mogelijke monumentenstatus van de berg. Verschillende actiegroepen hebben die aangevraagd om te voorkomen dat Sigrano de berg afgraaft voor de winning van zilverzand. Zij vinden dat met de afgraving van de mijnsteenberg belangrijk cultureel erfgoed verloren gaat.